Wprowadzenie
Nowoczesne winiarstwo stoi dziś przed wieloma wyzwaniami – od zmian klimatu, przez degradację gleb, po rosnące ograniczenia w stosowaniu chemicznych herbicydów. W ostatnich latach coraz większą uwagę poświęca się metodom niechemicznym, które pozwalają utrzymać winnice w dobrej kondycji przy jednoczesnym ograniczeniu negatywnego wpływu na środowisko.
Jednym z takich rozwiązań jest mechaniczne pielenie pod krzewami (ang. under-row weed control). Najnowsze badania zespołu z Uniwersytetu w Pizie wykazały, że odpowiednie zestawienie narzędzi mechanicznych może być równie skuteczne, co tradycyjne opryski herbicydowe – a przy tym zdrowsze dla gleby, winorośli i otoczenia
Dlaczego zwalczanie chwastów jest tak ważne?
Chwasty w winnicy konkurują z winoroślą o wodę, światło i składniki pokarmowe. Ich nadmierny rozwój powoduje:
- spadek plonów i jakości owoców,
- zwiększoną wilgotność mikroklimatu w rzędach, co sprzyja rozwojowi chorób grzybowych,
- utrudnienia w zbiorze i obsłudze maszyn,
- oraz większe ryzyko występowania szkodników.
Tradycyjnie chwasty usuwa się chemicznie – poprzez opryski herbicydowe. Jednak coraz więcej badań wskazuje na negatywny wpływ tych środków na środowisko, zdrowie ludzi, a także rozwój odporności chwastów. Dlatego mechaniczne metody pielenia wracają do łask – szczególnie w uprawach ekologicznych
Opis badania
Eksperyment przeprowadzono w 2023 roku w toskańskiej winnicy Tenuta Montefoscoli (Pisa, Włochy), prowadzonej w systemie ekologicznym. Zbadano cztery różne strategie mechanicznego pielenia podkrzewowego:
| Strategia | Narzędzia użyte w pierwszym i drugim zabiegu | Opis |
|---|---|---|
| ST1 | Rollhacke + Finger Weeder / Rollhacke + Finger Weeder | Oba zabiegi z użyciem zestawu gwiaździstej brony i elastycznych palców |
| ST2 | Rollhacke / Blade Weeder | Klasyczna praktyka winiarska – bronowanie i późniejsze podcięcie chwastów |
| ST3 | Rollhacke + Finger Weeder / Blade Weeder | Połączenie pielnika palcowego z późniejszym cięciem |
| ST4 | Rollhacke / Rollhacke + Finger Weeder | Odwrotna sekwencja – drugi zabieg z większą precyzją przy pniu |
Mierzono m.in. wysokość i biomasę chwastów, czas pracy maszyn, zużycie paliwa i emisję CO₂.
Wyniki i wnioski
1. Skuteczność pielenia
Najlepsze rezultaty uzyskano przy strategii ST1, w której dwa razy użyto zestawu rollhacke + finger weeder.
- Średnia wysokość chwastów wyniosła tylko 20,4 cm,
- a biomasa chwastów wokół pni spadła do 105 g/m² – o ponad 70% mniej niż w innych strategiach.
Dla porównania, w metodach standardowych (ST2–ST4) biomasa wokół pni przekraczała 340–410 g/m².
2. Wpływ na glebę
W odróżnieniu od intensywnej orki, zestaw rollhacke + finger weeder:
- spulchnia glebę bez jej nadmiernego rozbijania,
- nie powoduje erozji ani zniszczenia struktury gleby,
- pozwala utrzymać równowagę biologiczną i aktywność mikroorganizmów.
W badaniach cytowanych przez autorów wskazano, że winnice należą do upraw najbardziej narażonych na erozję glebową – aż 9,5 Mg/ha rocznie, podczas gdy średnia dla innych upraw to ok. 2,5 Mg/ha. Odpowiednie pielenie mechaniczne pozwala te straty ograniczyć.
3. Zużycie paliwa i emisje
Zastosowanie rollhacke + finger weeder (ST1) wiązało się ze średnim zużyciem 15,3 kg paliwa na hektar, co przekłada się na 48,7 kg CO₂/ha.
Dla porównania, metody z użyciem blade weeder (ST2–ST3) generowały nawet 20–30% więcej emisji.
To pokazuje, że mechaniczne pielenie może być nie tylko ekologiczne, ale i ekonomiczne – mniej paliwa to niższe koszty i mniejsze obciążenie środowiska
Dlaczego pielenie się opłaca?
- Brak chemicznych pozostałości – winogrona i gleba są całkowicie wolne od herbicydów.
- Niższe koszty eksploatacji – mniejsze zużycie paliwa i krótszy czas pracy w porównaniu z metodami termicznymi.
- Lepsza struktura gleby – utrzymanie próchnicy, mikroflory i naturalnej retencji wody.
- Redukcja emisji CO₂ – nawet o 30% mniej niż przy metodach konwencjonalnych.
- Wyższa jakość plonu – lepsze przewietrzenie krzewów i mniejsze ryzyko chorób.
Perspektywy – automatyzacja i precyzja
Autorzy badania podkreślają, że przyszłość należy do zautomatyzowanych systemów pielenia, które w czasie rzeczywistym będą oceniały stopień zachwaszczenia i dostosowywały intensywność pracy narzędzi.
Takie rozwiązania pozwolą:
- jeszcze bardziej ograniczyć uszkodzenia roślin,
- precyzyjnie regulować głębokość pracy,
- i skrócić czas potrzebny na zabieg w całym sezonie.
Podsumowanie
Badanie Gagliardi i współautorów jednoznacznie pokazuje, że mechaniczne pielenie może skutecznie zastąpić herbicydy, zapewniając równowagę między wydajnością, ochroną gleby i zrównoważonym rozwojem winnicy.
Strategia z użyciem rollhacke i finger weeder to obecnie najlepszy kompromis między skutecznością, kosztem i ekologią.
To rozwiązanie doskonale wpisuje się w założenia rolnictwa regeneratywnego i ekologicznego – tam, gdzie czysta gleba oznacza zdrowe winogrona, a zdrowe winogrona – lepsze wino.